SESLERİ BİRBİRİNDEN NASIL AYIRT EDERİZ?

İnsan Hangi Frekanstaki Sesleri İşitir?

       Normal şartlarda bir insan kulağı 20 Hz ile 20000 Hz arasındaki sesleri işitebilir.Ses titreşimleri havada dalgalar halinde yayılarak kulağa gelir.Kulak yolu ile kulak zarına iletir.Kulak zarı titreşir ve kendisine temas halinde olan kulak kemiklerini titreştrir.Titreşen kemikler salyongozdaki sıvıyı titreştirir.En sonunda salyongoz içinde ki tüyler de titreşir ve bu titreşimler elektrik sinyalleri şeklinde sinirler vasıtasıyla beyne iletilir.

        

        20000 Hz üzerindeki seslere ultrason sesleri adı verilir.Frekansı 20 Hz den küçük seslere infrason adı verilir.Yüksek frekansa sahip olan ultrason seslerin enerjisi de yüksektir.

Ultrason yöntemi yer altında maden araştırmalarında , tıpta iç organlarımızın incelenmesinde , balık avcılığında deniz tabanının araştırılmasında  kullanılır.
          Ultrason sesler insan kulağı tarafından algılanamazken ,köpekler 35000 Hz'lik yunuslar 150000 Hz 'lik ultrason seslerini işitebilir.

           Ultrason sesler çıkartıp bu seslerin yansımasını kullanabilecek yetenekle donatılan ve hayatını bu şekilde sürdüren yarasanın gözleri görmez.

Seslerin işitme sağlığımıza zararlı olup olmadığı, bir sesi işitip işitmememiz ses düzeyi bir büyüklükle ilgilidir.Ses düzeyi sesin şiddetiyle ilgilidir.Ses düzeyini ölçmek için desibel denilen bir birim kullanılır.Desibel kısaca dB ile gösterilir.İnsanın duyacağı en düşük ses düzeyi 0 desibeldir.

       Nefes alma ,yaprak hışırtısı 10 dB'dir.Bu düzeyi insanların zor duydukları  ses düzeyinin (0 dB) 10 katıdır.20 dB'lik ses 0 dB'lik ses düzeyinin 10x10 =100 katıdır.Uluslararası Standartlar örgütünün ortaya koyduğu rahatsızlık sınırı 60 dB'dir.120 dB'lik ses kulaklarımızda hasarlara yol açabilir.Ölçek üzerinde her 10 dB'lik artış 10 kat daha şiddetli ses demektir. 

        İşitilebilen en hafif şiddetteki ses sınırına alt işitme eşiği,en yüksek şiddetteki ses sınırına üst işitme eşiği denir.

Ses düzeyi desibelmetre adı verilen bir aletle ölçülür.Ses düzeyini belirtmek için kullanılan birim ''bel'' dir.Bel birimi çok büyük olduğu için ''bel''in onda biri olan ''desibel'' kullanılır.

Sesin Tınısı Nedir?

        Yapıları birbirine benzeyen saz ,gitar veya uddan çıkan sesler birbirine benzemez.Müzik aletlerinin çıkardığı sesler ,aletlerin yapılarına ,büyüklüklerine yapıldıkları malzemelerin cinsine cinsine göre farklı farklıdır.Sesin bu özelliğine sesin tınısı adı verilir.Tını özelliğinden yararlanılarak bir sesin hangi kaynaktan geldiği ayırt edilebilir.

Müzik ve Fen

        Kalabalık bir okulda tenefüste oluşan uğultu sesiyle , Türk sanat müziği korosunun sesi arsında fark vardır.Koronun sesi kulağımıza hoş gelirken uğultu sesi kulağımıza hoş gelmez.Kalabalıkta yapılan gelişi güzel konuşmalar gürültü olarak adlandırılırken koro sesini gürültü olarak adlandırmayız.

   
       Müzik aletlerinin yapısında ses çıkarmaya yarayan düzenekler titreşirken , müzik aleti de ses çıkarır.Telli çalgılarda , çalgı üzerinde farklı kalınlık yada farklı uzunlukta teller bulunur.Bu tellere belli bir düzen içinde vurulmasıyla kulağa hoş gelen sesler çıkar.Kanun üzerindeki teller farklı boylarda olduğu gibi gerginlikleri de farklı farklıdır.Müzik rastgele seslerin bir araya gelmesinden değil , belli frekanslarda bir düzen içinde çıkan seslerden oluşur.Bu sesler nota olarak adlandırılır.
    Bir kemanda farklı kalınlıktaki teller ,farklı frekansta titreşecek şekilde yapılır ve gerilir.Müzisyenler perde denilen keman sapındaki kısımda tellerin üzerine basıp tel uzunluklarını değiştirerek diğer notaları çıkarırlar.
          Keman akort edilirken keman sapındaki düğmelerle (mandallarla) tel gerginlikleri ayarl nır ve tellerin uygun frekansta ses üretmeleri sağlanır.Keman ve diğer telli sazlarda keman telleri kadar gövdede önemlidir.Çünkü sadece telin titreşmesiyle yeterli ses çıkmaz.Çalgı aleti üzerindeki tel titreşirken titreşim gövdeye aktarılır.Geniş yüzeyli gövde titreşirken havayı da titreştirir.Titreşen hava gövdenin ürettiği sesi kulağımıza aktarır.
          Telli çalgıların hemen hepsinde benzer yapıda teller kullanılsa da gövde yapıları farklı olduğu için çıkan sesler çoğunlukla birbirinden farklıdır.Ayrıca çalgı aletlerinde kullanılan malzemenin cinsi ve gövde biçimi  de çalgı aletinin çıkardığı sesi etkiler.
           Müzisyenle kalın sese pes ses, ince ses tiz ses derler.Tellerin titreşimi sonucunda çıkan sesler pesten tize doğru sırasıyla ''do,re,mi,fa,sol,la,si,do'' notalarına karşılık gelir.

DERS KİTABI